به نقل از «تسنیم»

محیط دیجیتال و کتابخوانی؛ رقابت یا همزیستی؟

تاریخ انتشار: ۲۰ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۵۸۴۴۶

شاید با اولین نگاه دو مقوله‌ سرگرمی‌های دیجیتال و کتاب را رقبایی سخت برای یکدیگر تصور کنیم و مانند بسیاری، شبکه‌های مجازی را دشمن مهم فرهنگ کتابخوانی بدانیم. - اخبار فرهنگی -

به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدمهدی سیدناصری - مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین‌الملل کودکان

اما در کنار آن برخی نیز معتقدند می‌توان این تهدید را به فرصتی برای گسترش کتابخوانی تبدیل کرد و از فرصت خانه‌نشینی کودکان و آموزش‌های مجازی برای ایجاد عادت درست مطالعه استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در عصری که امکانات محیط دیجیتال یکی از نیازهای اساسی بشر شده و حتی وسیله‌ای برای امرارمعاش  بسیاری از خانواده‌ها به شمار می‌رود، تلاش برای نادیده گرفتن آن تقریباً محال و دور از منطق است و به اعتقاد کارشناسان باید برای رسیدن به اهداف مختلف اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و ... از آن درست، معقول و بهینه استفاده کرد؛ آنچه اهمیت دارد ایجاد تناسب و تعادل بین کتابخوانی و سرگرمی‌های دیجیتال در کودکان است؛ باید گفت رشد فضای مجازی و سرگرمی‌های دیجیتال در کنار ظهور ویروس کرونا و ایجاد فاصله‌های فیزیکی میان انسان‌ها، سبب شد تا استفاده از تکنولوژی بیش از پیش امری اجتناب‌ناپذیر شود.

سفیر مالزی: تطبیق "کتاب" با فناوری روز فرصتی طلایی برای انتقال فرهنگ در جهان

به گفته‌ کارشناسان، برای حفظ و گسترش فرهنگ کتابخوانی و مدیریت ارتباط کودکان با محیط دیجیتال، نقش خانواده‌ها بسیار پررنگ و پراهمیت است. در واقع بستر خانه و خانواده نخستین و مهم‌ترین کانون برای پرورش استعداد کتابخوانی کودکان به شمار می‌رود و والدین به عنوان الگوی رفتاری، تأثیر بسزایی در تربیت روانی، فکری و روند اجتماعی شدن فرزندان دارند.

معمولاً والدین کتابخوان فرزندانی کتابخوان هم تربیت می‌کنند. وقتی کتاب از سوی خانواده در سبد نیازهای روزانه‌ی خانه باشد و پدر و مادر خود عادت به مطالعه داشته باشند و به جای گردش‌هایبی‌هدف و وقت‌گیر در فضای مجازی، بخشی از فعالیت‌های روزانه خود را به مطالعه و انس با کتاب اختصاص دهند و از کتابخانه‌های عمومی استفاده کنند، کودک نیز خیلی زود با تأثیرپذیری و الگوبرداری، مطالعه را به عنوان عادتی ضروری در زندگی خود احساس می‌کند و به کار می‌گیرد.

در واقع کودک در بخشی از دوران رشد، بیش از هر دوره‌ای از کسانی تقلید می‌کندکه پیرامون او قرار دارند، لذا نهادینه کردن برخی از جنبه‌های رفتاراجتماعی در این دوران نیازمند همکاری و همراهی خانواده‌ه است. والدین به عنوان الگو، حلقه‌ مهمی در شکل‌گیری میزان علاقه یا دوری کودک به کتاب هستند تا جایی که جزئی‌ترین رفتارها مثل هم‌گامی آنها بافرزند در مطالعه یا بررسی تصاویر یک کتاب می‌تواند تأثیر زیادی بر ذهنیت کودک درباره ‌کتابخوانی داشته باشد.

اما تصور این‌که تنها خانواده‌ها در نهادینه کردن الگوهای رفتاری در کودکان مؤثرند، تصوری واهی است؛ زیرا کودکان امروزه در دنیایی چشم باز می‌کنندکه انواع وسایل دیداری و شنیداری دیجیتال، وسایل ارتباط جمعی و حجم انبوهی از اطلاعات در نزدیکی آنهاست که تأثیر مهمی بر آموزش و تأثیرگذاری رفتاری و نهادینه شدن فرهنگ در آنها دارد.

نمایشگاه کتاب تهران 36 ساله شد / دلسوزی برای کتاب زیر آتش دشمن

در واقع در کنار والدین و خانواده‌ها مراکز فرهنگی، سیستم‌های رسمی آموزشی، پرورشی، فرهنگی و کتابخانه‌ها نقش بسزایی در فرهنگ‌سازی، اندیشه‌ورزی و خردپروری در کودکان دارند. این مراکز مهم، که پیشگام هویت‌بخشی به فرهنگ خانواده‌ها و جامعه هستند، می‌توانند با ایجاد علاقه‌مندی و تشویق و ترغیب کودکان به عادت مطالعه به این روند کمک کنند و همچنین با بالا بردن سواد رسانه‌ای والدین، تا حد بسیاری به همراهی خانواده‌ها و کودکان در این فضا یاری رسانده و با  تبدیل کتابخوانی به یک فرهنگِ گسترده و مستمر در جامعه، به پرورش نسلی کمک کنندکه از نخستین سال‌های زندگی باکتاب و کتاب خوانی آشناست.

در این میان نقش سازمان‌های آموزشی و فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. پر کردن اوقات فراغت کودکان با محوریت مطالعه در بستر اینترنت، تولید محتواهای مناسب و مفید، پیاده‌سازیبرنامه‌های جذاب علمی و پژوهشیِ مجازی، معرفی آثار و ارائه‌ی کتاب به مخاطبان، برگزاری جشنواره‌ها و برنامه‌های فرهنگی و آموزشی، برگزاری مسابقات کتابخوانی و قصه‌خوانی در بستر سرگرمی‌های دیجیتال تنها راه‌هایی برای برقراری این موازنه هستند تا هم میزان علاقه‌مندی کودکان به کتاب بیشتر شود و هم همخوانی کتاب با روحیه و درک کودک از جهان اطراف حفظ شود.

با این‌که فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی و مراکز فرهنگی به دلیل شیوع کرونا تعطیل و یا محدود شد اما این نهادهای مهم فرهنگی نباید دچار انفعال شوند. فعالیت مجازی کتابخانه‌ها می‌تواند فضایی برای ارتباط کودکانِ کتابخوان باهم باشد تا باهم درباره‌یکتاب‌ها صحبت کنند، کتاب رد و بدل کنند و انگیزه و اشتیاقشان به کتابخوانی را حفظ کنند.

با توجه به علاقه‌ کودکان به سرگرمی‌های دیجیتال و اجبار ناشی از کرونا، می‌توان از ظرفیت گوشی‌های همراه و تبلت‌هایی که همیشه در دسترس کودکان است، برای ترویج و توسعه‌  فرهنگ کتابخوانی استفاده کرد و به جای این‌که این امکانات صرفاً مختص بازی و سرگرمی‌های اینترنتی باشد، آنها را تبدیل به محلی برای عرضه‌ی علم و دانش و کتابخوانی کرد.

حوزه کتاب نیاز به برنامه‌ریزی مبتنی بر آسیب‌شناسی و ارائه راهکار دارد

همچنین با توجه به گسترش سریع دنیای دیجیتال، استفاده از امکانات متنوع سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، اپلیکیشن‌ها، کتاب‌های صوتی و ... راه‌هایی برای استفاده‌ درست از ابزار دیجیتال برای گسترش فرهنگ کتابخوانی و تعامل این دو حوزه هستند.اگر موفق شویم با استفاده از همه‌ی امکانات، چه در حیطه‌ کتاب و کتابخوانی و چه در حیطه‌ دیجیتال، و با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و خلاقانه سطح اطلاعات عمومی مناسب جامعه را افزایش دهیم و سطح فرهنگ را توسعه ببخشیم، می‌توانیم امیدوار باشیم کودکان نیز در این زمینه کمترین آسیب را ببینند.

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: کتابخانه های مهم هفته کتاب کتاب و ادبیات کتاب کتاب کودک کتاب کودک و نوجوان بازی های رایانه ای سرگرمی های دیجیتال فرهنگ کتابخوانی کتابخانه ها خانواده ها ی کتاب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۵۸۴۴۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازی برای کودکان خیلی مهم است اما جایگاه ادبیات هم حفظ شود

لاله جعفری نویسنده حوزه کتاب کودک، درباره وضعیت کتاب کودک و نوجوان در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: خوشبختانه امروز طیف وسیعی از کتاب‌ها در بازار نشر وجود دارد اما در مقابله با تالیف‌های خارجی که مخاطب زیادی دارند نویسندگان ایرانی کار سختی پیش رو دارند چون باید به نحوی بنویسند تا بچه‌ها فقط به دنبال کتاب‌های ترجمه نروند و به دنبال تالیفات داخلی نیز باشند.

وی افزود: همچنین گستردگی سبک‌های ادبی در حوزه کودک زیاد است و تنوع خوبی وجود دارد. ما داستان‌های تخیلی، ترسناک، طنز، علمی و… را داریم و این تنوع باعث می‌شود تا بچه‌ها به طرف کارهای تألیفی جذب شوند. البته که هنوز فاصله بسیاری با آثار خارجی داریم، چرا که گرانی کاغذ و چاپ باعث شده تا ناشران محدودتر کار کنند و این محدودیت‌ها برای نویسندگان نیز به‌وجود می‌آید. امیدوارم این مشکلات حل شوند و آثار تألیفی در کنار ترجمه بچه‌ها را به سمت خود جلب کنند.

نویسنده کتاب «چوم چوم» درباره یافتن ایده برای نگارش و همراهی با کودک امروز گفت: سعی می‌کنم تجربه‌های میدانی زیاد داشته باشم و با بچه‌ها کار کنم. حواس پنجگانه خود را در مواجه با بچه‌ها تقویت کنم. در پارک، خیابان، مترو و هر جایی‌که کودکی می‌بینم شش دانگ حواسم را جمع کنم تا ببینم عکس‌العملش در مقابله با مسائل چگونه است و سعی می‌کنم ایجاد ارتباط کنم و ببینم مدل حرف‌زدن‌شان تا چه اندازه نسبت به بچه‌های دوره خودمان تغییر کرده است. در کنار این مشاهده میدانی سعی می‌کنم کتاب‌های پرفروش دنیا را بخوانم و نکات قابل توجه آن را درک کنم. از سوی دیگر تلاش می‌کنم تا در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی بازی‌های رایانه‌ای جستجو کنم ببینم آثار پرطرفدار چه نکاتی به همراه دارند که بچه‌ها به سمت آن‌ها جلب می‌شوند.

جعفری به چگونگی ترغیب بچه‌ها برای مطالعه و فرهنگ‌سازی در راستای مطالعه گفت: بازاریابی مهم‌ترین مساله است. تبلیغات اثر بسیار زیادی دارد و فکر می‌کنم رسانه‌ها حرف اول را در این میان می‌زنند. امروز بین دو فیلم برای پخش، رقابت و تبلیغات گسترده‌ای وجود دارد، چه در شبکه‌های داخلی و چه فارسی زبان خارجی؛ در حالی‌که برای کتاب ما هیچ تبلیغی نداریم. فکر می‌کنم سهل‌الوصول‌ترین راه، همین تبلیغ است. هرچند که هزینه‌بر است، اما رسانه‌های داخلی مانند تلویزیون، به نوعی جزو مایملک مردم ایران به شمار می‌آید و باید از آن استفاده شود. ما در طول روز همه نوع تبلیغی در رسانه می‌بینیم، غیر از کتاب.

وی ادامه داد: از سویی فکر نمی‌کنم در مدارس هیچ تمرکزی روی این مسئله وجود داشته باشد. این اتفاق در حالی است که بیشترین زمان را فرزندان ما در مدرسه و در کنار هم می‌گذرانند و می‌توان برای آن‌ها ساعت مطالعه، یا زنگ کتاب تعریف کرد و به هزار نوع، نه به شکل خشک و اجباری بلکه با بازی و سرگرمی تبلیغ کتاب کرد تا فرهنگ مطالعه در میان بچه‌ها ایجاد شود.

این‌نویسنده گفت: ناشران به دنبال کتاب‌هایی همراه با بازی و سرگرمی هستند و وجه بازی برای‌شان غالب است. درست است که بازی نقش مهمی در زندگی کودک دارد، اما ادبیات نیز جایگاه خودش را دارد و باید این جایگاه حفظ شود. ناشران مجبور هستند برای فروش کتاب دست به هر کاری بزنند و کالایی تولید کنند که روی دست‌شان نماند. اما کتاب‌هایی که ادبیات خالص هستند و به جشنواره‌های داخلی و خارجی راه پیدا می‌کنند هر روز کمرنگ و کم‌تعداد شده‌اند و این را من از سفارش‌هایی که به خودم ارائه می‌شود، می‌بینم. ناشر از من می‌خواهد که سری کاری کنم در حالی که باید بذر آگاهی در ذهن کودک کاشته شود و این با یک اثر خوب اتفاق می‌افتد، اما امروز این گونه نیست. وی در پایان گفت: امیدوارم شرایطی فراهم شود تا نویسنده آنچه که دلش می‌خواهد را بنویسد و تنها سفارشی کار نکند.

کد خبر 6090973 زینب رازدشت تازکند